Over de totstandkoming van deze website….
Het begon op de avond van 20 juli 2007.
Ik lees een artikel van Wil Rouleaux in de NRC over Robert Walser en herinner mij meteen weer het boek “De bediende” van deze schrijver in de vertaling van Jeroen Brouwers. Dit boek heb ik in de jaren tachtig gelezen naar aanleiding van de vermelding in een recensie dat deze schrijver een groot voorbeeld is geweest voor Kafka en het is me bijgebleven als een heel bijzonder en dierbaar boek. Ik kijk in mijn boekenkast: daar staat naast “De bediende” een heel klein, dun, geel boekje van Reclam Stuttgart uit 1963 met korte prozastukjes van Robert Walser.
Ik verlang al een poos naar een bezigheid van lange adem. Zal ik de korte prozastukjes van Robert Walser gaan vertalen? (Hij heeft er meer dan duizend geschreven.) De volgende dag ga ik aan de slag. Het bevalt me, ik voel me thuis te midden van de grillige extremen in het werk van deze schrijver. Maar wat doe ik verder met al deze vertaalarbeid? Dan komt een vriend met het voorstel om alle vertalingen op een eigen website te zetten, met de Duitse tekst ernaast. Geen slecht idee: met een boek ligt je vertaling vast, met een website kun je er tot in lengte van dagen aan schaven.
In maart 2008 – ik heb inmiddels meer dan twintig stukjes vertaald – schrijf ik naar de Robert Walser-Stiftung in Zürich om toestemming te vragen voor het publiceren van de Duitse teksten. Vandaar word ik doorverwezen naar Mevr. Dr. Petra Hardt van uitgeverij Suhrkamp in Frankfurt. Ik stuur haar een mail en mij wordt vervolgens gevraagd een beetje geduld te hebben want het is een gecompliceerde kwestie.
Begin april 2008 komt het heuglijke bericht van Mevr. Hardt dat Suhrkamp in principe akkoord gaat.
Het beeldrecht voor de foto’s is verkregen van Bildagentur Keystone te Zürich. De foto op de homepage is gemaakt door Carl Seelig in 1942.
Thomas Meijers kwam met het voorstel voor deze website, Klaus Siegel hielp me met de Duitse brieven en Koen Wessing hoort steeds als eerste mijn vertalingen aan. Ik wil hen bedanken voor hun hulp en steun.
Ik draag mijn website op aan Safi.
machteld bokhove
24 november 2008
…. en hoe het verder ging en gaat
In januari 2009 ben ik 10 dagen in Zwitserland: in Biel, Zürich, Herisau en Wädenswil. In Wädenswil bezoek ik de Villa zum Abendstern (uit de roman “Der Gehülfe”) en ontmoet ik Bernhard Echte. Voor een uitgebreider verslag, klik op Villa zum Abendstern, eerste bezoek. De Heil- und Pflegeanstalt in Herisau bestaat nog en is nu onderdeel van het Psychiatrisches Zentrum Appenzell Ausserrhoden (zie: www.spitalverbund.ch). De kliniek, een cluster van gebouwen, ligt ca. twee kilometer ten westen van het dorp. Op foto’s zie je meestal het symmetrische directiegebouw met de lange toegangstrap. Robert Walser woonde zo’n 50 meter hiervandaan, in Haus 1. Dit pand waren ze in januari aan het renoveren waardoor ik overal het hele gebouw in kon. Van hieruit kun je, door het bergachtige landschap, de plek zien waar hij overleden is, op hemelsbreed nog geen twee kilometer naar het noorden.
In 2009 zijn twee vertalingen, Kleine voettocht en Voettocht, opgenomen in Armada, tijdschrift voor wereldliteratuur, nr. 55 juni 2009, getiteld “Schrijvers te voet”.
Begin juni 2010 was ik weer in Zürich, en in Wädenswil, bij Herr Bernhard Echte in de Villa zum Abendstern. Met behulp van daar genomen foto’s en summiere schetsen, gekregen van Herr Echte, heb ik de villa uitgetekend: plattegronden, doorsneden en foto’s, zie Villa zum Abendstern (zie ook hoofdmenu) – Bernhard Echte heeft me ook twee artikelen van zijn hand gegeven over de zogenaamde “Geisteskrankheit” van Robert Walser. Zie hoofdmenu: “Reacties na zijn dood”.
Afgelopen zomer (2011?) ben ik o.a. in Bern geweest, heb daar het Robert Walser-Zentrum bezocht; ze hebben een kleine tentoonstellingsruimte met veel eerste drukken van Walser en o.a. de originele foto’s van Carl Seelig, met zo’n mooi ouderwets kartelrandje. Ik ben inmiddels lid geworden van het internationale Robert Walser-Gesellschaft. Ik kreeg meteen hun tijdschriftje van 2011 opgestuurd. Daarin zag ik dat er nog steeds nieuwe Walser-prozastukjes worden ontdekt: dit jaar vier stukjes.
Begin juni 2012: mijn vertaling van Der Gehülfe is klaar.
Eind 2013: mijn vertaling van Der Räuber, een Mikrogram-tekst “Aus dem Bleistiftgebiet”, is klaar;
oktober 2013: een deel van de korte prozastukjes van deze website is uitgegeven door Uitgeverij Parrèsia: De vrouw op het balkon en andere prozastukjes, met een nawoord van Cyrille Offermans.
februari 2014: het stukje Toespraak tot een knoop is gepubliceerd in tijdschrift Terras (opvolger van Raster). Het papieren nummer heet ON/DING terras#6. Zie ook www.tijdschriftterras.nl. Het stukje staat nu ook op deze website, zie Inhoudsopgave, bij jaartal 1916.
januari 2015: er is een Berlijnnummer verschenen van het tijdschrift Deus ex Machina met daarin twee stukjes van Walser: Het paard en de vrouw en De millionaire. Ze staan nu ook op deze website, zie Inhoudsopgave, jaartal 1914.
januari 2015: bij uitgeverij Lebowski is De wandeling (Der Spaziergang) verschenen.
Lezers van De wandeling wil ik erop wijzen dat onderaan blz. 44 een drukfout staat die ook in de net verschenen vierde druk niet is hersteld; de zin moet luiden: De geestdrift waarmee u zweert dat het u spijt nadat u mij geërgerd en in een slecht humeur te hebben gebracht, verandert absoluut niets… etc.
medio 2015: ik ontdek dat de Schwanenkolonie aan de Schüsspromenade / Promenade de la Suze in Biel, mijn favoriete plek in die stad, dreigt te verdwijnen omdat de gemeente de subsidie stopzet; er is een stichting opgericht om geld in te zamelen teneinde deze bijzondere plek te kunnen handhaven; de Schwanenkolonie bestond al in de tijd van Robert Walser (later hoor ik van Bernhard Echte dat de Schwanenkolonie daadwerkelijk voorkomt in Walsers werk, de passage staat in het prozastuk Marie uit de bundel Poetenleben); ze hebben allerlei soorten vogels en eenden en nu nog maar twee zwanen, maar die zijn wel zwart met een rode snavel; in het Bielermeer verderop zwemmen alleen maar heel veel witte zwanen rond;
februari 2016: Jakob von Gunten, Een dagboek is verschenen bij Uitgeverij Lebowski.
maart 2016: deze website is vernieuwd en er zijn heel wat prozastukjes toegevoegd.
april 2017: ik ben klaar met Geschwister Tanner;
de drie ongepubliceerde romanvertalingen De assitent / Der Gehülfe, De rover / Der Räuber en De Tanners / Geschwister Tanner worden bewaard in het Robert Walser-Archiv te Bern;
juni 2017: uitgeverij Lebowski heeft besloten helemaal te stoppen met het uitgeven van Robert Walser; ik ga op zoek naar andere uitgevers;
juni 2017: in de inhoudsopgave van deze website is een apart hoofdstuk voor de Microgrammen Aus dem Bleistiftgebiet toegevoegd;
september 2018: verschijning van De rover (Der Räuber) bij Uitgeverij Koppernik, met een nawoord van de vertaler dat ook hier te lezen is: klik hier. (en er is in de eerste druk iets mis met de bladzijdenummering van de Noten: bij iedere bladzijde twee pagina’s optellen; in de tweede druk is dit hersteld.)
febr. 2019: de vertaling van Wanderungen mit Robert Walser van Carl Seelig is klaar; een uitgever heb ik hiervoor nog niet gevonden; ook deze vertaling wordt goed bewaard in het Robert Walser-Archiv te Bern;
in november 2018 ben ik over mijn vertaalwerk in het Duits geïnterviewd door Kerstin Gräfin von Schwerin, de voorzitster van het Robert Walser-genootschap; dit artikel is in april 2019 verschenen in het jaarblad Mitteilungen der Robert Walser-Gesellschaft, Bern 2019 en het is hier te lezen.
eind december 2019: er is een nieuw stukje toegevoegd: zie Inhoudsopgave jaartal 1916: Poetenleben – Dichtersleven
januari 2020: verschijning van De Tanners (Geschwister Tanner) bij uitgeverij Koppernik, met een nawoord van de vertaler dat ook hier te lezen is: klik hier
in 2021 volgt De bediende (Der Gehülfe) bij dezelfde uitgeverij.
februari 2020 (wordt vervolgd), m.b.